Fas'ın tarihi şehirleri: Fes, Marakeş, Meknes ve Rabat
Fas Krallığının önde gelen tarihi şehirleri Fes, Marakeş, Meknes ve Rabat oldukça popülerdir. Bu şehirlerin her birinde Fas tarihindeki bir veya daha fazla hanedanın mirası egemendir. Bir hanedanın ortaya çıkmasıyla birlikte, her hükümdar kendi himayesini kurabileceği, kendi adıyla yeni mimari yapılar inşa ettirebileceği, eğitimi geliştirmek ve İslam'ı onurlandırmak için yeni adımlar atabileceği yeni bir şehir seçerdi. Hükümdarların iktidarlarını güçlendirmek için uyguladıkları bu tür siyasi taktikler sayesinde hanedanlarının, medeniyetlerinin ve yaşam tarzlarının izleri silinmez hale gelmiştir. Avrupa, Afrika ve Orta Doğu'nun kavşağındaki stratejik konumu dolayısıyla Fas zengin bir mirasın koruyucusu rolündedir. Fes şehri entelektüel, manevi ve bilimsel ruhun başkenti sayılır. Marakeş Sahra Çölü'nün tam kenarındaki ender bulunan bir mücevherdir. Meknes İsmaili hanedanının zengin krallığına ev sahipliğini yapan, değeri tam olarak bilinmemiş bir şehirdir. Rabat ise günümüzün imparatorluk başkenttir.
Fes
Fas'ın antik ilim şehri Fes, Atlas Dağları'nın eteklerinde bir vadide yer almaktadır. Orta çağdan kalma medinası ve büyüleyici labirent benzeri yapısı ile göz kamaştıran, her geçen gün büyümeye devam eden Fes, Hz.Muhammed'in soyundan gelen ve İdris hanedanının ilk hükümdarı olan I. İdris tarafından kurulmuştur. Fes'in en ihtişamlı manzaralarına şehrin kuzeyinde bulunan Merinid Mezarları'nın kalıntılarından tanıklık edebilirsiniz.
İslam mirası
Macera dolu gezinize Fes'in en eski mahallesi olan ve İdris hanedanlığından günümüze kalan Fes El Bali mahallesinin girişindeki Bab Bou Jeloud kapısından başlayabilirsiniz. UNESCO tarafından hala faaliyet gösteren dünyanın en eski üniversitesi olarak kabul edilen Karaviyyin Üniversitesi'ni de ziyaret edebilirsiniz. Arap dünyasının rutin bir geleneği olarak bu üniversite de eskiden camiydi. Fes'in tarihini Tunus ve Endülüs ile bağlantıları çerçevesinde incelemek mümkündür. Fas'taki Endülüs göçünün yoğun olduğu bir bölgede bulunan Endülüs Camisi'ni ve medinanin tam kalbinde bulunan, her cuma günü binlerce Müslümanın namaz için geldiği, şehrin en büyük minaresine sahip R'cif Camii'yi ziyaret edebilirsiniz. Murâbıtlar döneminde, Fes ilim merkezi olmaya başlamıştır. Şehir Merînîlerin kontrolü altındayken, mimari süslemeleri ve medreseleri ile tam anlamıyla parlamıştır.
"Yeni Fes" anlamına gelen Fès el Jadid bölgesi 13. yüzyılda Merînîler tarafından kurulmuştur. Burada kayda değer bir Yahudi nüfusunun yaşadığı Fez Mellah bölgesi de bulunmaktadır. Ayrıca Merînîlerin eski yönetim merkezi ve Fas Kralı'nın resmi ikametgahı olan Kraliyet Sarayı da bölgenin tam kalbinde bulunmaktadır. Eski Méchouar'ı ve saray parkının yakınındaki Place des Alaouites'i (Aleviler Meydanı) keşfetmeden tatilinizi sonlandırmayın. Bugünkü Fas kraliyet ailesinin adını taşıyan meydanın heybetli kapılarındaki süslemeler karşısında büyüleneceksiniz. On dakikalık yürüme mesafesinde bulunan ve Orta çağdan kalma şehir surlarının güzel bir örneği olan Dekkakin Kapısı'na (Bab Dekkakin) da hayran kalacaksınız.
Fes kültürü ve medreseleri
Medreseler Fes şehrinde fen eğitimine verilen önemi ve değeri yansıtmaktadır. Bu yörede Merînî sultanları eğitim kurumlarını ve sanatı desteklemiştir. Fes şehrini ziyaret ederseniz Fas'a has çini (Zellige) ve ahşap ayrıntıları ile göz dolduran, mermer iç avlusu ve Arap üslubuyla tasarlanmış odaları hayranlık uyandıran Ebu İnaniye Medresesi'ni ziyaret edebilirsiniz. Fas sanatı ve mimarisinin güzel örneklerinden El-Attarine Medresesi ve Sahrij Medresesi'ni de görebilirsiniz.
Fes'in modern yüzü
Fes'in tarihine kendinizi kaptırdıktan sonra, 100 yıl önce Fransız sömürgesi olduğu dönemde tasarlanan Yeni Şehri (New City) ziyaret edebilir ve Fes'in modern yüzüne şahitlik edebilirsiniz. Şehir içindeki Place de Florence ya da sakin bir göletin bulunduğu Parc Champ de Course gibi parklarda dinlenebilirsiniz. Aynı zamanda bu modern bölge sayısız uluslararası restoran seçeneği sunmaktadır.
Marakeş
Fas'ta dağ eteklerinde yer alan Marakeş, Sahra Çölü'nün girişinde bulunmaktadır. Şehrin ufkunu Atlas Dağları süslemektedir. Şehir merkezi kendine has tasarımı ve lüks ayrıntıları ile öne çıkmaktadır. Marakeş'in Jemaa el-Fna Meydanı sürekli canlı olması dolayısıyla meydanlar arasında en popüler olanıdır.
Marakeş'in tarihi
1071 yılında Murâbıt Hanedanı'ndan Emir Ebubekir ibn Ömer tarafından başkent olarak kurulan Marakeş'in tarihi Berberilere dayanmaktadır. Kırmızı renkli Marakeş Duvarları şehrin “kızıl şehir” olarak anılmasını sağlamaktadır. Sahra altı Afrika'daki Berberi kimliği müzik, el işçiliği ve tarihi isimlerde kendini göstermektedir. Tarihi bir kale olan Kasbah, duvarların güneyinde yer almaktadır. Kûfi kaligrafisi ile süslenen Agnaou Kapısı günümüze kadar korunmuştur. Bugün, kralın resmi ikametgahı bölgede öne çıksa da Mansuriya Camii sadeliği ile göz doldurmaktadır. Süslü riyadları, ışıltılı mermer avlusu, samimiyetin öne çıktığı bahçeleri, ince ince işlenmiş geometrik desenli mukarnasları (İslam mimarisinin en tipik türü) ile eşsiz güzellikteki Bahia Sarayı'nı ziyaret edebilirsiniz. 77 metre yüksekliğindeki minaresi ile öne çıkan, Marakeş'in en büyük camisi olan etkileyici Kutubiye Camii'ni de görmeden tatilden dönmemenizi öneririz. Caminin yakınında, Fas'ın altın çağından kalma tarihi bir kraliyet mezarlığı olan Saadian Mezarlığı bulunmaktadır. Buradaki bahçeler ve mimari açıdan göz dolduran odalar ziyaretçilerde hayranlık uyandırmaktadır.
Marakeş’in Bahçeleri
Su deposu, Alevi köşkü, meyve bahçesi ve zeytinlikleri ile Marakeş'in simgesi olan Menara Bahçeleri de dahil olmak üzere Marakeş’te her biri kendine has tarzıyla öne çıkan birkaç bahçe bulunmaktadır. Yemyeşil Majorelle Bahçesi'nin içinde Berberi Müzesi ve Yves Saint-Laurent Müzesi bulunmaktadır.
Marakeş'in modern yüzü
Medinanın hemen dışındaki Fransız Guéliz Mahallesi bugün Marakeş'in en şık ve modern bölgelerindendir. Doğu ve Batı arasındaki etkileşimi anlamak ve birbirinden güzel sergileri keşfetmek için Confluences Müzesi'ni ziyaret edebilirsiniz. Fas'ın son 100 yıllık tarihindeki olaylar ilginizi çekiyorsa Fotoğraf Müzesi’ndeki (Maison de la Photographie) sergilere de gitmenizi öneririz.
Meknes
UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Meknes, ziyaretçilerine romantik bir atmosferde gezinme fırsatı sunan büyüleyici bir şehirdir. Tepedeki şehre Büyük Mansur Kapısı'nın (Bab Al-Mansour) zellige adı verilen mozaik çinileri ve oryantal dokusu dolayısıyla “Fas'ın Versay'ı” denmektedir.
Roma döneminde Meknes
Meknes'in yaklaşık otuz kilometre kuzeyinde yer alan Volubilis kalıntıları oldukça iyi korunmuş olan tapınaklar, zafer kemeri ve bazilika ile Atlas Dağlarının orta kısmındaki bölgede hakim olan Roma egemenliğine ışık tutmaktadır. UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan bu arkeolojik alan, Orta Atlas Dağları'nın panoramik manzarasına da ev sahipliği yapmaktadır.
Meknes hanedanlarının mirası
Mevlay İsmail Türbesi Alevi hanedanı onuruna Fas-Endülüs tarzında yapılmıştır ve mermer sütunlarla desteklenen birkaç odadan oluşmaktadır. Birçok turistin ziyaret ettiği bu türbeyi görmeyi ihmal etmeyin. Mevlay İsmail Türbesi Fas'ı Avrupa'dan gelen işgalcilere karşı savunan Sultan İsmail'i anmak için inşa edilmiştir. El Hedim Meydanı Marakeş'teki canlı Jemaa el Fna Meydanı'nın daha sakin versiyonu gibidir. Meydan Kara Hapishanesi ve önde gelen Merînî lideri Ebu İnan Faris ile olan bağlantısı nedeniyle aynı adı taşıyan Ebu İnaniye Medresesi gibi birçok tarihi bina ile çevrilidir. Meknes Ulu Camii'nin zümrüt minaresi medresenin çatısından görülebilir ve 18. yüzyıldan kalmadır. 3500 metrekarelik cami ibadete açıktır ve her köşesinde Kuzey Afrika teknolojisinin şaşırtıcı örnekleri mevcuttur. Yakında bulunan ve aslında 19. yüzyıldan kalma bir saray olan Dar Jamaï Müzesi mücevher, seramik ve ahşap eserlere ev sahipliği yapmaktadır. Müzeyi ziyaret ederseniz riad, hamam ve Fas mimarisine has özel diğer yapıları görme şansına sahip olabilirsiniz.
Kutsal Mevlay Idris Zerhoun köyü Zerhoun Dağı'nın yamacında yer almakta ve Volubilis kalıntılarına bakmaktadır. Uzun yıllar boyunca inananlar bu köye Hz. Muhammed'in soyundan gelen ve ilk Fas devletinin kurucusu olan Mevlay Idris el Ekber'in türbesini ziyaret etmek için gitmiştir. Ağustos ayında bu kutsal ortamda birçok dini şenlik yapılmaktadır. Eskiden Müslüman olmayanların girmesinin yasak olduğu bu köyün sokaklarında bugün herkes dolaşabilir.
Rabat
Fas'ın çağdaş başkenti Rabat, denize bakan bir tepede bulunan ve 12. yüzyıldan kalma bir askeri kamp olan Kasbah ile ziyaretçilerini büyülemektedir. Rabat çok turistik bir adres olmasa da etkileyici atmosferi ile öne çıkmaktadır.
Kasbah'ta zamanda yolculuk
Rabat turuna Muvahhidlerin döneminin meşhur Kûfi kaligrafisi ile süslü cephesinde Kuran'dan ayetlerin yer aldığı Udaya Kapısı'nın önündeki Udayas Kasbahı'nda başlayın. 1150 yılında inşa edilen ve 18. yüzyılda Ahmed El-Inglizi (sonradan İslam'ı kabul eden bir İngiliz mimar) tarafından restore edilen Kasbah Camisi'ni görmeden Rabat'tan ayrılmayın. Udayas Müzesi ise Rabat'ın sosyal tarihini gözler önüne seren eserleri sergilemekle kalmaz. Müze aynı zamanda Mevlay Ismaïl'in eski saraylarından biridir ve klasik köşklerin güzelliğinin yanı sıra duvar ve tavanları süsleyen işçiliğe şahitlik edebileceğiniz tarihi bir saraydır. Tüm bunların yanı sıra Arap dönemi İspanya'sının bahçelerinden esinlenerek yapılan Endülüs bahçelerini de ziyaret edebilirsiniz.
Rabat'ta hanedanların önemi
Simetrik ve incelikli işlemeleri ile görenleri büyüleyen Hassan Kulesi 12.yüzyılda inşa edilmeye başlanan fakat bitirilemeyen bir caminin minaresidir. Rabat'taki Hassan Kulesi, Sevilla'daki Giralda ve Marakeş'teki Kutubiye Camii'nin minaresi Muvahhid hanedanının kahramanlıklarını yansıtmaktadır. Hassan Kulesi'nin diğer tarafında, Fas mimarisinde kullanılan işçiliğin çeşitliliğini ve mevcut hanedanın önemini vurgulamak amacıyla 20. yüzyılda inşa edilen V. Muhammed’in Anıt Mezarı bulunmaktadır.
Bouregreg Nehri- Rabat
Bouregreg Yat Limanı Salé'deki Bouregreg Nehri'nin ucunda yer alır ve başkentin önde gelen sembollerinden biridir. Buradaki tekne turlarına katılabilir, öğle yemeğinizi civarda yiyebilir ve geçmiş ile bugün arasındaki muazzam değişimi gözlemleyerek zaman geçirebilirsiniz. Bouregreg'i takip ederseniz Fenike, Roma ve İslamiyet dönemi kalıntılarının bir arada bulunduğu, nispeten ihmal edilmiş olsa da müstahkem bir Orta çağ şehri olan Chella'ya gidebilirsiniz. Berberilerin ve siyahi kökenli sultanları Ebu El-Hasan 'Ali ibn' Othman'ın anısına Merînîler tarafından inşa edilen Chella Mezarlığı'nı da ziyaret edebilirsiniz.