İbn Haldun - Filozof, Politikacı, Tarihçi, Seyyah

Günümüzde ve bu çağda, profesyonel kapasite, spor, eğitim, yemek ve hatta moda ile ilgili ilham alabileceğimiz çok sayıda Müslüman rol modele sahibiz. Batı dünyasında artık daha fazla Müslüman rol modelin bulunması sebebiyle, yeni nesil her yerden ilham alabiliyor. Ancak konu yazarlara gelince, geçmişteki Müslüman seyyahlar da her zaman önemli rol modeller olmuşlardır. Seyahat ve bilgi arayışının öncüleri olarak, bugün hala pek çok yer için geçerli olan seyahat notlarını yayınlamışlardır.

Bu makalemizde sizlere önemli Müslüman filozoflardan, politikacılardan, tarihçilerden ve seyyahlardan biri olan İbn Haldun'un hayatını sunuyoruz. Günümüzde, belki her zamankinden daha fazla, farklı kültürler ve ülkeler hakkında yazma ve okuma imkanını kullanmak istiyoruz. İbn Haldun'un hayatını okuyun ve bir zamanlar ziyaret ettiği yerlerden ilham alın.

İbn Haldun kimdir?

Ebu Zeyd Abdurrahman bin Muhammed bin Haldun el Hadramî, 27 Mayıs 1332 (1 Ramazan 732) tarihinde Tunus'un başkenti Tunus'ta doğmuştur. Ailesi, Yemen'de tanınmış ve saygın bir Arap kabilesinden gelmektedir. Alimler ve politikacılarla dolu bir aileden gelen babası, sonrasında hafız olan İbn Haldun'a Kuran'ı öğretmiş ve ayrıca fıkıh, hadis, şiir ve filoloji hakkında eğitim vermiştir.

İbn Haldun, Kara Ölüm'ün Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'yı harap etmesinden kısa bir süre önce doğmuştur. On altı yaşındayken iki ebeveynini birden bu hastalıktan kaybettiğinde, Avrupa ve Orta Doğu nüfusunun üçte birinin yok olduğu düşünülüyordu. Bu dönemde, rejimlerin hızla değişmesi ve halklar arasındaki bölünmeler sebebiyle İslam dünyasında büyük bir gerileme yaşanmıştır. İbn Haldun, bu sosyal ve politik kargaşa zemininde ön plana çıkmıştır.

Siyasi kariyeri bundan sonra başlamış ve ilk görevi hükümet ve saray siyaseti için çalışmak üzere verilmiştir. Bu dönemden kısa bir süre sonra Tunus'tan ayrılmıştır. İbn Haldun hırslı bir genç olarak Fas'ta, özellikle de çalışmalarında ilerleme kaydettiği Fez'de saray siyasetine dahil olmuştur. Fez'de kaldığı sırada şehir, Ortadoğu'nun her yerinden bilim adamları için sıcak bir nokta olarak görülmekteydi. Çalışmalarının da gösterdiği üzere, Cezayir, İspanya, Fas ve Mısır gibi birçok ülkeyi gezmiştir ve hükümet pozisyonlarında çalışmıştır.

Ancak ani bir kararla hapse atılmasında sonra seyahatleri bir süreliğine sona ermiştir. O sıralar yanında çalıştığı bir hükümdarı tahttan indirmek için komplo kurmaktan 22 ay hapis yatmıştır. Serbest bırakıldıktan sonra Endülüs'e gitmiştir.

Kuzey Afrika krallıkları boyunca yaptığı yolculuklar sayesinde Haldun, göçebe Berberi kabileleriyle dost olmuştur ve hatta Berberilerle iletişim kurmak isteyen Afrikalı hükümdarların temsilci olarak aradığı isimlerden biri haline gelmiştir. 1375'te siyasi hayat artık onun için bunaltıcı bir hal almıştır ve Sahra çölünde kabilelerin koruması altında yaşamak için emekli olmuştur. İşte burada karşılaştığı medeniyetler üzerine meditasyon yapmaya başlamış ve kırk beş yaşında kendi evrensel tarihinin ilk versiyonunu, meşhur “Mukaddime” eserini yazmaya başlamıştır.

Eserleri

Deneyimlerinden yola çıkarak, 7 ciltlik bir seyahat kitabı olan Kitâbu'l-İber'i (Dersler Kitabı) yazmıştır. Berberilerin tarihine odaklanarak başladığı eserini evrensel tarihe doğru genişletmiştir.

Arap dünyasının dinamiklerinin evrimsel bir analizi olan ve İslam dünyasında üretilen en önemli tarih çalışması Mukaddime eseri ile tanınmaktadır.

Bu kitabın 19. yüzyılda Avrupa dünyasında büyük etkisi olmuştur. İnsan toplum bilimini ve her şeyin neden böyle olduğunu anlamayı kolaylaştıran tarih yazmanın yeni bir yolunu bulmuştur. Eserlerinin yüzyıllar boyunca Müslüman dünyası üzerinde az bir etkisi varmış gibi görünse de daha sonra modern tarihin yaratıcısı olarak ilan edilmiştir.

İbn Haldun'un Ziyaret Ettiği Ülkeler

İlham almak için İbn Haldun'un ayak izlerini takip etmeye nereden başlamak lazım? Bir zamanlar ziyaret ettiği yerlerin çoğu bugün hala Müslüman turistler için cazibe merkezleridir ve şimdi her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulan taze fikirler ve ilham almak için ziyaret edilmelidir!

Tunus

İbn Haldun'un ailesi Müslüman İspanya'nın düşüşünden sonra Tunus'a gelmiştir. Tunus'ta babasından ve önemli alimlerden eğitim almıştır. Kuran hafızlığı ve daha birçok konuda sertifika almıştır ve 19 yaşına kadar eğitimine devam etmiştir. O dönem İslami eğitimin önemli bir merkezi olan ve sonrasında İslam tarihinin ilk ve önde gelen üniversitesi olan Al-Zaytuna Üniversitesi olarak hizmet veren Al-Zaytuna Camii’de eğitim görmüştür.

İlk siyasi görevini almış ve saray siyasetinin işleyişi hakkında içeriden bilgi almıştır. Konstantin Emiri'nin Tunus'u ele geçirmesini engellemeye çalışan güçlere eşlik etmiş ancak mağlup olmuştur. Daha sonra Tunus'tan kaçmış ve Cezayir'e geri dönmüştür.

Tunus'ta doğduğu Halduniye mahallesi ve hatta doğduğu tahmin edilen ev bile bugün hala varlığını korumaktadır. İçinde İbn Haldun'un heykeli de bulunan mahallenin hala değişmediğine inanılmaktadır.

Güzel mavi deniz manzarasının, yumuşak kumlu plajların ve Tunus'un harika ikliminin keyfini çıkarın. Tunus, her türlü helal özellikli tatil için mükemmel bir seçenektir, sakin atmosfere kendinizi bırakın ve lezzetli helal mutfağın tadını çıkarın.

Cezayir

İbn Haldun, siyaset hayatı boyunca ileri görüşlülüğü, siyasi becerileri ve Berberilerle olan ilişkileriyle öne çıktığı için Kuzey Afrika hükümdarları için çok değerliydi. Ancak zamanla siyasi sahnenin yıkıcılığından bıkmaya başlamıştır. İbn Haldun, 1375 -1379 yılları arasında Evlad Arif kabilesiyle yaşanan çalkantılı siyasi çatışmalardan Cezayir'e sığınmıştır. Küçük Taghazout köyünde, Kal'atu ibn Seleme'nin eski kalesinde, özellikle mağaralarında kalmıştır. Ünlü İbn Haldun Mağaraları bugün hala ziyaret edilebilir. Onun zamanında, farklı büyüklükteki mağaralar yaşam alanları, çalışma alanları ve hatta buluşma alanları olarak hizmet vermekteydi. Burada geçirdiği dört yıl boyunca kendisine bugün sahip olduğu büyük itibarı kazandıran Mukaddime'yi yazmaya başlamıştır.

İbn Haldun aynı zamanda bir süre II. Ebu Hammu döneminde altın şehir Tilimsan'da da yaşamış ve sultanın göçebe Araplar ile iletişim kurmasına aracı olmuştur. 

İbn Haldun’un Cezayir’deki mirası meşhur Kal'atu ibn Seleme mağaralarında olduğu kadar Bejaia Kasbahı’nın girişindeki büstte de görülebilir.

Fas

İbn Haldun, siyasette bulunduğu dönemde Fez'i ziyaret etmiştir. O zamanlar Fas'ın başkenti olan şehir, dünyanın her yerinden birçok bilim insanı tarafından ziyaret edilmiştir. İlk kez 1354'te mühür taşıyıcısı olarak görev aldığında Fez'i ziyaret etmiştir. Ancak, atalarının görevlerine kıyasla daha aşağıda görüldüğü için bu görevi kabul etmekte isteksiz davranmıştır. Kara Veba'nın yanı sıra, Kuzey Afrika bir Berberi hanedanı olan Merînîler tarafından yönetildiği için siyasi bir kaos halindeydi. O zamanlar Fez, tüm Kuzey Afrika'nın hareketli saraylarından biriydi. İbn Haldun'un Berberilerle çok iyi ilişkileri olmuştur, hatta yazılarında övgü ile bahsetmiştir:

"Güçlü, müthiş, cesur ve sayısız insandan oluşmaktadır; dünyanın gördüğü pek çoğu gibi gerçek insanlardır- tıpkı Araplar, Persler, Yunanlılar ve Romalılar gibi. Bu halk ailesi başından beri Mağrip'te yaşıyorlar."

Fez, dünyanın en eski üniversitesi olan Karaviyyin Üniversitesi'ne ev sahipliği yapmaktadır. Şehir, çok sayıda tarihi İslami yapı ve anıtlara ev sahipliği yapmaktadır ve Medinası, UNESCO tarafından tanınmaktadır. Labirent gibi sokaklarında Berberi ve Arap kültürlerinin iç içe geçişine, yerel halkın ortaya koyduğu eşsiz Fas atmosferine ve çay evlerinde nane çayının ne kadar popüler olduğuna şahit olacaksınız. Antik çağlardan kalma kültürü, güzellikleri ve tarihi kalıntıları inceleyin. Fas'ın mavi ve beyaz tonlarında kendi helal tatilinizi yaratın.

İspanya

İbn Haldun'un ailesi Endülüs kökenlidir, bir zamanlar şehir yönetimine politik ve düşünce olarak dahil olan prestijli bir aile olarak tanınmaktaydı. Aile, Reconquista yani Hristiyanlar İber Yarımadası'nı yeniden fethedip Müslüman varlığına burada son vermeyi hedefledikleri sırada İspanya'yı terk etmek zorunda kalmıştır. İbn Haldun, Müslüman İspanya'nın geleneklerine, Endülüs'ün sıcaklığına ve kültürüne her zaman bağlı hissettiğini belirtmiştir. Ancak Yeniden Fetih nedeniyle medeniyetin Kuzey Afrika ve Arabistan'dan Avrupa ve Orta Asya'ya hareket ettiğini de belirtmektedir.

1364'te İbn Haldun, Sevilla'da bugün hala ayakta duran Alcazar sarayını ziyaret etmiştir. İbn Haldun'un ayak izlerini takip edin ve sarayın güzel verandalarına ve detaylı süslü kemerlere hayran kalın.

Endülüs'ün Müslüman tarihini keşfedin ve Akdeniz ikliminin ve helal yemeklerin tadını çıkarın. Hareketli şehirlerin yanı sıra kıyı ve kırsal manzaralı kentleri keşfedin. Gittiğiniz her yerde, sıcak İspanyol misafirperverliği sizi karşılayacaktır.

Mısır

İbn Haldun yaşamının son yıllarını Mısır'da geçirmiştir. 50 yaşında, bir alimin kıskançlığı ve hükümdarın şüphesi nedeniyle Tunus'tan ayrıldıktan sonra Mısır'a gelmiştir. Diğer Arap ülkeleri siyasi kargaşa içindeyken Mısır gelişme dönemindeydi ve Kahire Arap dünyasının en zengin şehriydi. Kahire'de El-Ezher Üniversitesi ve diğer okullarda öğretmenlik yapmaya devam etmiştir.

17 Mart 1406'da hayatını kaybetmiştir.

Eserinde Mısır'ı şu sözlerle övmüştür:

“Onu görmeyen, İslam'ın gücünü bilmez.”

Mısır'ı "dünyanın bahçesi" ve "İslam'ın sarayı" olarak görüyordu. Mısır'da tanık olduğu hazinelerin çoğu bugün ülkenin dört bir tarafında ve modern cazibe merkezlerinde görülebilir. Tarih ve kültürle harmanlanmış güneş, deniz ve plajları ile Mısır helal tatil için mükemmel bir destinasyondur. Piramitlerden Kızıldeniz'in bozulmamış kıyılarına kadar çeşitli cazibe merkezleriyle Kahire, İskenderiye ve diğer şehirlerin muhteşem güzelliklerini keşfedin.

Kendi Hikayenizi Kendiniz Oluşturun

Bahsi geçen ülkeler, helal bilinçli seyahat severlerin ziyaret etmek isteyecekleri destinasyonlarla dolu olağanüstü bir liste oluşturmaktadır. Mukaddime, zengin Müslüman mirası ile sunan destinasyonları ile okumak, bilgi edinmek ve harika bir tatil güzergahı oluşturmak için muhteşem bir eserdir. İbn Haldun'un deneyimlerinden ve Kuzey Afrika'ya olan seyahatlerinden ilham alın ve kendi seyahat hikayenizi tasarlayın.

Nereyi ziyaret etmeyi seçerseniz seçin, HalalBooking.com'da kendi seyahat anılarınızı oluşturmanıza izin verecek helal özellikli bir otel, villa veya daire bulacağınızdan emin olabilirsiniz, belki kendi seyahat anılarınızı yazmaya bile karar verebilirsiniz.